|
De Tuin van Sjef Nieuwsbrief
November 2021
|
|
|
|
|
Beste
Na een seizoen waarin we gelukkig weer mensen hebben kunnen ontvangen in de tuin en op de expositie, zitten we nu wat de tuin betreft in een rustigere periode. Tijd voor een nieuwsbrief dus.
Met daarin weer informatie over wat we de afgelopen tijd gedaan hebben. Maar ook breidt Cor onze kennis op het gebied van bessen uit. Verder zijn we blij dat we één van de vrijwilligers van het eerste uur, Sjaak van 't Hof, de voorzitter van het stichtingsbestuur, hebben weten te strikken om iets over zichzelf te stellen. Met het beheer en de dagelijkse gang van zaken houdt hij zich minder bezig, maar zonder hem was het niet gelukt om de tuin voor de toekomst te behouden.
We wensen jullie heel veel leesplezier en fijne wintermaanden.
|
|
|
|
Werkzaamheden aan de schuur |
|
Er wordt flink gewerkt aan de schuur. We hebben een groot bedrag gekregen van een goede vriend van Sjef, dus we kunnen de schuur eindelijk eens goed aanpakken. De oude vloer van tegels is eruit gehaald en inmiddels ligt er een mooie betonnen vloer en kunnen we met de muren en electriciteit bezig gaan.
We willen deze schuur gaan gebruiken om lezingen en dergelijke te kunnen geven en om op de koudere dagen de vrijwilligers op de woensdagochtenden te kunnen ontvangen met koffie en thee. Alfons heeft de ruimte al eerder voorzien van een wc en een keukentje, wat erg praktisch is.
|
|
|
|
|
In september hebben we weer de gelegenheid gehad om met een groot deel van de beheerwerkgroep te overleggen. Het was fijn om weer met elkaar over de tuin en alle werkzaamheden daarin te kunnen praten en te beslissen hoe we verder gaan met het onderhoud. Er is in de voorgaande jaren heel veel gebeurd in de tuin, maar het blijft belangrijk dat iedereen betrokkenheid voelt en weet welke kant we met de tuin op willen.
Veel planten waren laat in bloei maar hebben uitbundig en lang bloemen gehad, zoals de montpelier anjers. En de kruidvlieren, die we naar de overzijde van de beek hebben verplaatst, slaan erg goed aan.
Inmiddels zijn er op diverse plekken stapstenen geplaatst om het onderhoud te vergemakkelijken. Verder willen we in november de kerspruim snoeien, zodat we licht krijgen in stinzenhoekje. Uiteraard blijven de gewone zaken als het terugdringen van de verruiging en het weghalen van planten die het te goed doen, zoals grijskruid en moerasvaren, altijd terugkomen.
|
|
|
|
Inventarisatie van soorten |
We vinden het belangrijk om zoveel mogelijk bij te houden welke plantensoorten (en ook andere organismen als dieren en schimmels natuurlijk) er in de tuin aanwezig zijn. In het verleden is er hiervan een uitgebreide lijst gemaakt door Sjef en Nigel die up to date moet worden gehouden. Dus kijken we samen naar welke nieuwe soorten we tegenkomen en welke oude soorten we niet meer zien. Soms vergt dat uitgebreid (literatuur)onderzoek en overleg. Zo hebben Cor en Nigel zich onlangs verdiept in de naaldvarens en hebben zo tussen alle zachte naaldvarens ook een stijve naaldvaren ontdekt. Toch leuk om dan te weten dat het deze soort is en waar de plant staat.
|
|
|
|
Monumentendag en bezoek aan tuin en expositie |
|
We hebben weer een heel succesvolle monumentendag achter de rug waarbij we zo'n 115 mensen hebben kunnen ontvangen. Het leuke is dat we dan ook veel kinderen op visite krijgen, die de tuin op hun eigen manier altijd weten te waarderen. We hopen dat er mensen terugkomen voor een wat uitgebreidere rondleiding op de tuindagen die we in 2022 weer hopen te geven.
Ook de tentoonstelling van jeugdtekeningen en andere kunst van Sjef blijft mensen trekken. Dit jaar is er op 28 november en 19 december nog een mogelijkheid om de tentoonstelling te bekijken. Kijk voor meer informatie hierover op de website.
|
|
|
|
Vrijwilliger in de schijnwerpers: Sjaak van 't Hof |
Of ik iets over mezelf wil schrijven voor de rubriek ‘Vrijwilliger in de schijnwerpers’. Jawel. Maar niet voordat ik al die mensen die zich bezighouden met het beheer van de tuin, het onderhoud van het huis, het rondleiden van groepen, het geven van giften, enzovoort, heb bedankt voor hún inzet. Vooral zij zorgen ervoor dat de Tuin van Sjef kan blijven bestaan.
Maar goed. Ik heb Sjef leren kennen in 1977 toen ik in het landhuis Rhederhof kwam wonen. Ik volgde de opleiding natuur- en landschapsbeheer aan de Hogere Bosbouw- en Cultuurtechnische School (nu ‘Larenstein’) in Velp. Sjef maakte kunst, prachtige kleurpotlood-tekeningen, en had de tuin van het landhuis omgetoverd tot kringloopnatuurtuin. Mijn redelijke natuurkennis -ik was lid van een jeugdbond voor natuurstudie- werd dankzij Sjef verder opgevijzeld.
Een deel van die kennis is weggezakt omdat ik nu veel meer met mensen werk dan met natuur. Zo kan het lopen als je eigenlijk boswachter wil worden, hiervoor een te hoge opleiding volgt en via ‘groene’ beleids-functies in de politiek en journalistiek belandt. Ik werk nu als griffier, ondersteuner van de gemeenteraad, in de natuurrijke gemeente Bergen in Noord-Limburg.
Sinds de oprichting in 1999, toen Sjef én de tuin al lang naar Velp waren verhuisd, ben ik voorzitter van Stichting De Tuin van Sjef. Na het overlijden van Sjef ben ik, samen met mijn medebestuursleden, vooral bezig geweest met het verwerven van voldoende financiële middelen om de tuin, Sjefs levenswerk, veilig stellen. Uiteindelijk is dat gelukt. Omdat geld lenen geld kost en het huis dat bij tuin hoort niet zo nieuw is, blijven de financiën een punt van aandacht. Maar tot nu toe slagen we er in de begroting sluitend te krijgen.
In mijn vrije tijd verblijf ik nog steeds graag in de natuur, ’s zomers zeilend op de Friese wateren. Verder tennis ik en zit ik al jaren op percussieles. En ben ik bestuurslid van het Buurtgroenbedrijf in Arnhem, waar ik woon. Met uitzicht op Meinerswijk en de bijbehorende grote zilverreigers, aalscholvers, visarenden (af en toe), grauwe ganzen, vele andere soorten aan water gebonden vogels en, laatst nog, voorbij vliegende raven.
|
|
|
|
Plant in the picture: bessen |
De vlag dekt dit keer niet de lading beste lezers. Ik leg het even uit. Eén van de doelstelling van Sjef was zoveel mogelijk leven om hem heen. Het woord biodiversiteit was, bij de start van de tuin in 1983, nog geen ingeburgerde term. Toch wilde hij dat wel zoveel mogelijk realiseren. Door oppervlakte vergroting (stapelen) en het creëren van diverse ecotopen (nat-droog, arm-rijk, schaduw-zon) is hij behoorlijk geslaagd in die opzet. Een belangrijk onderdeel was het planten van bes dragende struiken en bomen. Op deze manier lok je veel dierlijk leven naar je tuin. Plant een lijsterbes en je bent verzekerd van merels en andere lijsterachtigen die zich te goed doen aan de fel oranje bessen in de herfst. En daar wil ik deze aflevering eens wat nader op in gaan. Welke bessen zijn er zo al te vinden in de tuin? Hebben jullie enig idee hoeveel planten, bomen en struiken er van de nu plusminus 540 soorten bessen dragen? (antwoord onder aan de nieuwsbrief) In deze tijd van het jaar vind je de meeste soorten maar er zijn ook al wat soorten niet meer te vinden. Van de eenbes (Paris quadrifolia)en de duinsalomonszegel is al helemaal niets meer terug te vinden. Daarentegen zit de gelderse roos nu (Viburnum opulus) vol trossen rode bessen.
Een andere soort die onmiddellijk opvalt met zijn prachtig gevormde giftige, scharlaken rode bessen is de wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus).
Beide soorten zijn inheems en de zaden worden verspreid door vogels. Bij de gelderse roos, dat is smullen voor pestvogels, moet er voor de merels eerst de nachtvorst over heen voor ze zich daar aan wagen.
Maar zijn het eigenlijk wel bessen die er aan hangen? Laten we eens kijken naar de definitie in het Botanisch woordenboek (Eggelte 2012). Er staat: “Vlezige, niet openspringende vrucht met vele zaden die schijnbaar los in het vruchtvlees liggen.” Volgens deze definitie zijn beide vruchten dus geen bes. Maar wat dan wel? Nu de gelderse roos heeft steenvruchten. Definitie: “Een vlezige vrucht waarvan de kern, met meestal één zaad, hard en houtig is”. De kardinaalsmuts heeft een doosvrucht en hiervan luidt de definitie van de meest voorkomende soort: ”Niet vlezige vrucht(dus droog), springt open en bevat meer dan één zaadje per hok”. Nu zijn er heel veel vormen van de doosvrucht. Als je de kardinaalsmuts openmaakt, zit er in ieder hokje maar één zaadje. In een dergelijk specifiek geval spreek je dan van een kluisvrucht.
Staat er dan geen plant met echte bessen in de tuin? Jazeker, een soort die zowel in het voorjaar, als die bloeit, en in het najaar, als de oranje bessen te zien zijn, erg de aandacht trekt, is de gevlekte aronskelk (Arum maculatum). De aronskelk vermeerdert zich door deling van de ondergrondse knollen. In de tuin blijven de bessen heel lang aan de plant. Ik heb nergens kunnen vinden of er dieren zijn die de giftige bessen eten en daarmee dus het zaad verspreiden. Zo nu weten jullie inmiddels dat niet alle soorten bessen ook echte bessen zijn. Ik heb er een paar besproken maar er zijn er nog veel meer. Kijk maar. Herkennen jullie ze? De antwoorden staan ook onder aan de nieuwsbrief.
|
|
|
|
|
Volg de ontwikkelingen in de tuin op onze website:
Hou ook onze facebookpagina in de gaten:
|
|
|
|
Op de plaatjes zijn de volgende bessen te zien:
1. sleedoor, 2: boksdoorn, 3: kruidvlier, 4: bitterzoet, 5: wegendoorn, 6: jeneverbes
In totaal staan er in onze tuin 34 soorten struiken, bomen en planten die bessen (vruchten) dragen.
|
|
|
|
|
