Hoeveel moet een mens dagelijks bewegen om gezond te blijven?
Recent stond er in de nederlandse krant (NRC) een artikel van Wim Kohler met de titel ‘de mens is gemaakt om te bewegen’.
Kohler bespreekt hierin een boek dat Harvard professor Daniel Lieberman schreef. Deze zocht antwoorden op de vraag waarom we trainen niet net zo leuk en lekker vinden als gezellig samenzijn, eten en seks? Waarom we uitstel- en afstelredenen verzinnen, ook al weten we donders goed dat het gezond is?
Hij zocht het antwoord in de menselijke evolutie en deed veel onderzoek bij de steeds schaarser wordende zogenaamde ´jager-verzamelaars´ op deze wereld.
Miljoenen jaren evolutie leverde een mensenlichaam op dat op tweebenig lopen is ingesteld en kan gooien, dragen en veel met de handen kan doen.
Het nieuwe inzicht is dat lichaamsreparatie en onderhoud (ofwel ‘verjonging’) in het (-op lopen ingestelde- ) lichaam vrijwel alleen gebeurt tijdens of na bewegen. Wie niets doet vervalt en veroudert. Wie zijn spieren samentrekt veroorzaakt daarmee een lawine aan boodschappermoleculen. In de eerste plaats maken die onmiddellijk energie vrij. Maar uiteindelijk komen er moleculaire processen op gang voor onderhoud en herstel.
Bewegen zou welvaartsziekten kunnen voorkomen. Lieberman noemt het geen welvaartsziekten, maar mismatchziekten. Ze ontstaan doordat we ons lichaam niet meer de beweging gunnen waarvoor het is gemaakt.
Lieberman vindt overigens dat mensen niet zijn geëvolueerd om te trainen. Jager-verzamelaars trainen nooit. Trainen is bewegen voor conditie en gezondheid, zonder dat het direct voedsel of kinderen oplevert. Het kost energie. Voor de jager-verzamelaars lag het voedsel niet voor het oprapen en iedere calorie kun je maar eenmaal besteden. Groei, lichaamsonderhoud, voedsel zoeken, voorraadvorming of reproductie, daar draaide het om. Zitten was en is een favoriete bezigheid van jager-verzamelaars.
Maar Lieberman zag tijdens zijn waarnemingen dat jager-verzamelaars veel actiever zitten. Ze zijn met voedselbereiding bezig, of met de kinderen; ze zitten op de grond, gaan vaak verzitten en staan vaak even op. En daarnaast bewegen die jager-verzamelaars 5 tot 10 uur per dag doelgericht. Nergens in zijn boek beveelt hij aan om de beweegrichtlijnen uit te breiden van 5 uur per week tot 5 uur per dag. Maar ons lichaam is er geschikt voor.
Lieberman weet ook dat jager-verzamelaars helemaal geen dikke spieren hebben en niet zo sterk zijn. Dat hebben ze niet nodig en een gespierd lichaam vraagt veel energie voor onderhoud.
Bewegen, zoals spieren samentrekken, hoeft niet hollend of met kracht. Het bezig zijn, lopen, wandelen en actief zitten is een mooi en rustgevend perspectief.
Ook op hoge leeftijd heeft ons lichaam beweging nodig voor onderhoud en herstel van, organen, spieren, zenuwstelsel, botten en kraakbeen. Het ouderhoud komt door al die verschillende stoffen die bij bewegen massaal vrijkomen en tegenwoordig veel worden onderzocht.
Niet-bewegen bij het ouder worden is, in Liebermans woorden, een evolutionaire mismatch die veroudering versnelt.
Uiteindelijk is Lieberman voorstander van nudgen; een duwtje in de gewenste richting geven. Geef informatie, laat dokters vaker oefeningen voorschrijven. En hij propageert zelforganisatie: maak afspraken met huisgenoten en vrienden, ga samen sporten, varieer, zoek een mooie omgeving op, doe het vaak, kies een realistisch doel – niet gebaseerd op prestatie, maar op bewogen tijd, en beloon jezelf.
In deze nieuwsbrief roep ik daarom iedereen op tot een actief leven met veel spierspanning.
Het boek is getiteld ‘Exercised – The Science of Physical Activity, Rest and Health’.
