|
De Tuin van Sjef Nieuwsbrief
Juli 2023
|
|
|
|
|
Beste
Alles groeit en bloeit uitbundig in de tuin. En we hebben volop mensen op bezoek om al dat moois te bekijken. Leuk, want dat is het doel van de tuin: laten zien wat er allemaal kan leven op een beperkte ruimte middenin een woonwijk.
Ook in de nazomer hebben we nog activiteiten. Zo is er vrijdagavond 18 augustus een avondlezing over vleermuizen en donderdagavond 21 september een lezing over urbane flora. Lees hierover en over de andere activiteiten meer in deze nieuwsbrief.
Onze nieuwe stapelmuur en de Ravonprijs van Ronald komen uiteraard ook aan de orde. Verder stelt Jeannette Do zich voor, een aanwinst voor de beheergroep. En tenslotte bespreekt Cor in zijn vaste rubriek de Rosa arvensis.
We wensen jullie heel veel leesplezier en een hele mooie zomer.
|
|
|
|
Hij is klaar: de nieuwe stapelmuur |
De nieuwe stapelmuur is klaar. Paul Paardekooper heeft er, samen met Alfons, iets heel moois van gemaakt. De nieuwe stapelmuur sluit goed aan op de al bestaande muur aan die kant van de tuin. Dus we zijn allemaal erg tevreden met deze uitbreiding.
Er is op drie plekken leem aangebracht, dus ook aan de insekten is gedacht. De planten gaan we er in de herfst in zetten, dan hebben ze meer kans om goed aan te slaan. Maar voorlopig is het mooi om duidelijk te kunnen zien hoe zo'n stapelmuur is opgebouwd.
|
|
|
|
|
Na een vrij nat en niet al te warm voorjaar kwamen alle planten ineens de grond uit. Alles groeit als kool en omdat we nog niet een al te lange hete periode hebben gehad, staat het er allemaal prima bij. Wel blijven we flink wat weghalen, om de variatie in de tuin te behouden. Sommige soorten als moerasspirea, judaspenning, moerasvaren en verschillende paardestaarten en zeggen breiden zich wel heel enthousiast uit.
En hoewel we dachten dat de knolsteenbreek per ongeluk weggehaald was, bleek die juist te profiteren van het wieden. De plant heeft in het voorjaar uitbundig gebloeid. Verder hebben we de ringslang een aantal keer gespot, zitten er groene kikkers in de vijver en heeft de bosroos voor het eerst gebloeid. Eén en al leven dus.
Waar we erg blij mee zijn, is dat de waterval inmiddels klaar is. Dat heeft wel wat voeten in de aarde gehad. De waterval lekte en sloeg daarbij de zijkanten weg. Daarom moest het waterschap aan beide zijden een kade bouwen om verder wegslaan te voorkomen. Dat kan natuurlijk alleen als het droog is. Er stroomde daarom een aantal keer een tijdje geen water door de beek, wat erg lastig is voor onze vijvers. Die zijn afhankelijk van de toevoer van water vanuit de beek. Maar gelukkig was het waterschap steeds erg coöperatief en kon het met wat kunst- en vliegwerk worden opgelost. Inmiddels heeft de waterval twee nieuwe kades, is hij verlengd, is er een stuw bijgekomen en loopt het water weer als vanouds.
|
|
|
|
Ronald de Boer wint de Lendersprijs 2022 |
|
Tot zijn verrassing heeft onze vrijwilliger Ronald de Boer de Lendersprijs 2022 gewonnen, een prijs die jaarlijks door het Ravon wordt uitgekeerd. Heel terecht vinden wij en we zijn er trots op dat hij ook bij onze tuin betrokken is.
In het juryrapport stond het volgende:
"De winnaar van dit jaar is een bevlogen vrijwilliger van het eerste uur. De prijs is dan ook bij uitstek een waardering voor zijn inzet gedurende vele decennia. Als vooraanstaand lid van RAVON Gelderland staat en stond hij vooraan als het gaat om de actieve bescherming van amfibieën, vissen en reptielen!
Zo is hij al decennia zeer actief binnen Meetprogramma Reptielen als Regio coördinator. In het voorjaar brengt hij in zijn wijde omgeving de trek van amfibieën in kaart, maar ook vissen hebben zijn aandacht. Voor reptielen is hij betrokken bij het optimaal beheer van wegbermen, dit om te voorkomen dat de daar aanwezige reptielen onder de maaibalk sneuvelen. Daarbij legt hij een groot uithoudingsvermogen aan de dag, als hij zijn tanden ergens inzet laat hij niet meer gauw los.
Hij is de drijvende kracht in zijn regio. Zit ook in het bestuur van RAVON Gelderland. Organiseert, onderzoekt en brengt mensen samen. Nam in de beginjaren ook altijd zijn zoon mee op excursies, het is dan ook geen toeval dat zijn zoon nu werkt voor een collega-soortenorganisatie. We hebben dan ook zijn zoon Vincent bereid gevonden om de prijs uit te reiken."
|
|
|
|
|
We staan volop in de belangstelling en dat merken we. Er zijn veel verzoeken voor rondleidingen of andere activiteiten. We zijn dan ook heel blij dat inmiddels ook Henriëtte en Jeannette rondleidingen willen gaan verzorgen.
Op 3 juni hebben we bezoekers gehad in het kader van de eerste Gelderse Natuurmakersdagen. Verder zijn er op 21 mei, in het kader van de internationale week van de biodiversiteit, door KNNV Arnhem twee workshops botanisch tekenen georganiseerd in de bezoekersruimte. Deze workshops, gegeven door Angelique Krijnen, werden voorafgegaan door een korte rondleiding in de tuin. Uiteraard hebben we daarnaast in mei en juni weer onze vaste tuindagen gehad. Ook zijn we open geweest als één van de door gemeente Rozendaal georganiseerde activiteiten in het kader van de "week van de groene tuin".
Het blijft leuk om enthousiaste mensen te ontvangen. Sommigen komen regelmatig eens kijken, anderen wonen al een hele tijd in de buurt en verbazen zich erover dat ze nog nooit langs geweest zijn. Maar allemaal zijn ze positief over deze mooie plek. En er zijn nog meer activiteiten gepland. Zo geeft vrijdagavond 18 augustus Herman Heskamp een presentatie over de bouw van vleermuizen, hun leefwijze en waar ze verblijven, gevolgd door een wandeling langs de vijvers en straatjes in de buurt om hun geluid te registreren. Ook is er op donderdagavond 21 september een lezing over urbane flora door Cor van Hoften. Voor iedereen die nog meer wil weten over al het leven dat ons dagelijks omringt, maar dat ons vaak veel te weinig opvalt.
|
|
|
|
Vrijwilliger in de schijnwerpers: Jeannette Do |
|
Vorig jaar kwam ik in het voorjaar eens op de tuin van Sjef kijken en ik was meteen onder de indruk: wat een oase met al die verschillende milieu's, waar zoveel leven z’n plekje vindt.
Als vierjarige lag ik mij al op mijn buik te verbazen over de mossen, zulke kleine plantjes en zo mooi! En daarna was ik altijd te vinden in onze grote tuin vol pissebedden, miljoenpoten, kevers, wormen, slakken en al het andere leven. Ik genoot (en geniet) vooral van de schoonheid, de prachtige vormen, de oneindige variatie.
Uiteindelijk ging ik biologie studeren, oecologie, een net opgerichte studierichting, en bij het IVN werkkampen leiden. Ik ging er helemaal in op!
Vervolgens werden er heel andere dingen van mij gevraagd in het leven, die mij geheel in beslag namen. Pas afgelopen jaren kwam er weer wat ruimte en deed ik al snel de IVN-gidsen opleiding. En nu mag ik alweer een jaar in deze tuin van alles tegenkomen en altijd weer wat nieuws ontdekken. Ik vind het heel jammer, dat ik Sjef niet heb gekend, maar ben hem erg dankbaar voor wat hij heeft neergezet en wil dit graag helpen voortzetten in het fijne team, dat daarmee bezig is.
|
|
|
|
Plant in the picture: Bosroos - Rosa arvensis |
Vandaag zou ik eens willen beginnen met een quizvraag. De vier afbeeldingen zijn allemaal rozen. Dat hadden jullie als natuurliefhebbers allang gezien toch? Maar wie van de vier is nu de bosroos?
In Nederland hebben we 17 inheemse, wilde rozen die nog aangevuld worden met 9 niet inheemse soorten. In totaal dus 26. Botanisch gezien is dit best een kleine groep. Toch zie je op inventarisatielijsten heel vaak Rosa spec. staan. Dit betekent dat ze de plant als familie wel herkennen maar niet de soort. Hoe komt dat? Nu, het is geen makkelijke opgave om die soorten uit elkaar te houden. De opgave die ik jullie voorschotel is eigenlijk niet te doen. Je hebt voor de determinatie van rozen niet genoeg aan een bloem, laat staan aan een foto van een bloem.
Over determinatie zo wat meer. Eerst maar eens de soorten in de tuin van Sjef. We hebben acht verschillende soorten. Twee daarvan, de alpenhaagroos (Rosa pendulina) en de groenblijvende roos (Rosa sempervirens) komen in ons land niet voor. Eén soort, de viltroos (Rosa villosa), staat op de rode lijst. De soort die nu in de picture staat, is de laatst bloeiende soort in ons land. En hier in de tuin heeft ze dit jaar voor het eerst gebloeid. Ze heeft duidelijk baat gehad bij het snoeien van de hazelaar die er boven staat.
Rozen determineren is zo moeilijk omdat ze allemaal onderling met elkaar kunnen kruisen. Dat maakt ze enorm variabel. Dit heeft tot gevolg dat de Rhodologen (rozen-deskundigen) het onderling vaak ook niet eens kunnen worden. Eenzelfde taxon wordt door de ene auteur als soort gezien terwijl een ander niet verder komt als variëteit, forma of zelfs hybride. Ga er dan als amateur maar aan staan. Gelukkig is er door het uitgebreide onderzoek van B. Maes (die onze viltroos ook op naam bracht) P. Bakker en H. Kruijer nu redelijk consensus over de rozen in ons land. In de publicatie van hun artikel in het blad Gorteria (2011) staat ook een uitgebreide determinatiesleutel en een nauwkeurige beschrijving van alle soorten. Om rozen juist te kunnen determineren, moet je de voor de hand liggende verschillen aan blad, bladspil, klieren, steunblaadjes, stekels en bloem goed kunnen onderscheiden. Over de klieren valt nog te melden dat ze bij fijnwrijven bijvoorbeeld een appeltjesgeur kunnen afgeven, zoals bij de egelantier (Rosa rubiginosa). Echter vooral de stand van de kelkbladen in combinatie met de grootte van de stijlopening en de aan- of afwezigheid van klieren op bottelsteel en/of bottel geeft uitsluitsel over de identiteit van veel soorten.
Zo staat er bij de bosroos (Rosa arvensis) dat de bladeren (5)-7 tallig kunnen zijn en dat de steunbladen, aan de voet van de bladsteel, smal zijn. Verder zijn ze behaard en beklierd. Deze klieren zijn een belangrijk determinatiekenmerk. De bloemen staan alleen en zijn helder wit. Ook de bloemsteel is weer beklierd. De stijlen zijn vergroeid tot een zuiltje en kleiner dan 1 mm in doorsnede. En dan moet je nog de bottels bekijken. De steel is 2-5x zo lang als de bottel en meestal beklierd. De bottels zelf zijn 1-1,5 cm. elliptisch en donkerrood.
Foto 3 is dus de bosroos waarvan we nu trots kunnen vertellen dat hij gebloeid heeft. De eerste foto is de egelantier, die staat in de tuin tegenover de hondsroos (foto 4). Dan blijft alleen nummer 2 nog over als de viltroos.
Over rozen valt nog veel meer te vertellen dat doe ik misschien nog weleens.
|
|
1
2
3
4
|
|
|
Volg de ontwikkelingen in de tuin op onze website:
Hou ook onze facebookpagina in de gaten:
|
|
|
|
|
