Jaar na jaar vertegenwoordigen de aan de aandeelhouders uitgekeerde dividenden kolossale bedragen. Zij vormen een mechanisme waarbij de door de werknemers geproduceerde rijkdom overgeheveld worden naar de rijken, de houders van aandelen. 

 

Na een verdubbeling in de periode 2009 - 2018 (van 700 naar 1.400 miljard dollar), zijn de dividenden wereldwijd in 2020 slechts lichtjes gedaald en bereikten zij 1255 miljard dollar (een daling met 12%), ondanks de (vrijblijvende) vraag van diverse regeringen om geen dividenden uit te keren. In 2021 verbreken zij echter het vorige akkoord met een bedrag van 1.460 miljard dollar… Terwijl een groot deel van de bevolking haar situatie achteruit zag gaan, deden de aandeelhouders het goed, dank je in hun plaats (het merendeel zijn mannen).

 

Tussen 2010 en 2020 keerden de Belgische niet-financiële ondernemingen gemiddeld 50,741 miljard dividenden aan hun aandeelhouders uit. 

Het is frappant vast te stellen dat de Belgische ondernemingen, ondanks de verzoeken van de regering en de aanbevelingen van de Nationale Bank van België (NBB) om de uitkering van dividenden in het kader van de Coronacrisis sterk te beperken, desondanks zeer hoge dividenden hebben uitgekeerd in 2020: 47,388 miljard euro, dus een stuk meer dan in 2017. 

 

Waar de belasting op dividenden in theorie 30% bedraagt, ziet men in werkelijkheid dat die schommelt rond de 4 à 5 % (bij de dividenden in grafiek 1 moeten nog de dividenden gerekend worden van de financiële ondernemingen die in 2020 11 miljard bedroegen ). Dit toont eens te meer dat de inkomsten uit kapitaal veel minder belast worden dan de inkomens uit arbeid, hetgeen ronduit onrechtvaardig en onrechtmatig is. 

 

Naast het feit dat zij een groot deel van de door de werknemers geproduceerde rijkdom op zak steken, aarzelen de meeste aandeelhouders ook niet om alles in het werk te stellen om geen belasting op die inkomens te moeten betalen, onder meer door toepassing van de dividendarbitrage, een techniek van fiscale optimalisatie, daarbij actief geholpen door de banken. 

Na de laatste onthullingen in 2018 ontdekte het Duitse Collecief van onderzoeksjournalisten CORRECTIV, in samenwerking met 16 andere internationale media (BBC, Le Monde, De Tijd…) dat de fraude met de dividendbelasting verscheidene Europese landen geen 50 maar wel 150 miljard € gekost heeft de laatste 20 jaar, waaronder Frankrijk (33 miljard), Duitsland (28,5 miljard), Nederland (27 miljard), Spanje (18,8 miljard), Italië (13,3 miljard), België (7,1 miljard).  

Die financiële constructies die al meer dan 20 jaar zeer goed gekend zijn door de financiële wereld, zijn ingewikkeld, maar eigenlijk is het principe vrij simpel.  Wanneer een buitenlandse aandeelhouder, hetzij een Duitse particulier of een groot Chinees investeringsfonds, aandelen van een beursgenoteerde Belgische onderneming koopt, moeten zij normaal een belasting op de ontvangen dividenden betalen. Maar dankzij enkele door de banken gestuurde financiële transfers zal de aandeelhouder heel gewoon aan deze belasting kunnen ontsnappen. Dit is wat men de operatie "CumCum" ("cum" betekent "met") heet. Er bestaat nog beter (of slechter, al naargelang): gebruikmakend van de leemtes in het beheer van de fiscale administraties zijn de banken in staat zich door de Staat verscheidene malen eenzelfde belasting die ze nooit betaald hebben, te laten terugbetalen! Dit heet men de operatie "CumEx" ("Ex" betekent "zonder").

Ondanks enkele door de fiscale overheden in diverse landen getroffen maatregelen schijnt het effectief zo te zijn dat die frauduleuze operaties nog steeds doorgaan bij gebrek aan politieke wil. In januari 2019 werd de Belgische fiscale wetgeving verstrengd om die constructies tegen te gaan, terwijl de woordvoerder van de fiscus, Francis Adyns, stelt dat "de fiscale administratie waakzamer geworden is". Maar net zoals in Frankrijk en volgens de fiscus zelf blijven de operaties "CumCum" en "CumEx" nog steeds mogelijk.

Sommige initiatieven leveren resultaat op, onder meer in Duitsland en de Verenigde Staten, en tonen aan dat met een reële politieke wil en dankzij de sterke acties van de fiscale administraties en de juridische autoriteiten, het mogelijk is de verantwoordelijken van die criminele praktijken te vervolgen en te veroordelen. Laat dat een bron van inspiratie zijn.