Nieuwsbrief Sensomotorische integratie
 
Januari 2017
 
     In deze nieuwsbrief aandacht voor primitieve reflexen. Bij veel therapievormen wordt daar uitgebreid aandacht aan geschonken. Ook door A. Jean Ayres, de grondlegsters van de SI therapie, werden ze beschreven. Haar focus lag echter op de verwerking van tactiele en vestibulaire zintuiginformatie. Ik denk dat beide onlosmakend met elkaar verbonden zijn. Ik heb geprobeerd om dat inzichtelijk te maken en welke implicaties dat voor SI therapie heeft. 
      Verder informatie over druk- en verzwaringsmateriaal, de 'Wiebelen en friemelen' hulpkaarten en de adressenlijst voor therapeuten.  
       Ook de verschillende cursussen sensorische informatieverwerking beginnen binnenkort weer in Ermelo. Mogelijk is er iets voor je bij.  
 
Weer veel leesplezier.
 
Els
 
In deze nieuwsbrief:
 
 

Primitieve reflexen

 
Wat zijn het?
Het zijn motorische reacties op voornamelijk het aanraken, bewegen en de hoofdhouding van een baby. De reacties zijn vrij voorspelbaar en worden daarom reflexen genoemd. De meeste zijn er vlak na de geboorte en verdwijnen in de loop van het eerste levensjaar door de ontwikkeling van de opricht-, evenwicht- en steunreacties. Het zijn reacties die ervoor zorgen, dat een baby bij het aanraken van zijn wang vlakbij de mondhoek naar de tepel of de speen gaat zoeken, je vinger vastgrijpt bij het aanraken van de binnenkant van de hand en schrikt als hij te snel wordt bewogen. 
  
Relatie met SI
De primitieve reflexen worden vooral veroorzaakt door de hoofdhouding van de baby en het aanraken en bewogen worden. Dat wil zeggen op vestibulaire informatie, de informatie over de bewegingen en de houding van het hoofd, en tactiele informatie, de informatie over het aanraken. De primitieve reflexen zijn vooral gericht op overleving. Dat zien we terug in de manier waarop de baby op het aanraken of bewegen reageert. Op veel aanrakings- en bewegingsprikkels reageert een baby als het ware overgevoelig. Hij vindt het aanraken en bewegen niet prettig.
 
Wanneer bewogen worden als onprettig wordt ervaren, reageert een baby met de schrik- of Moro-reactie. Dat is een van de primitieve reflexen. Het bewegen gebeurt dan te snel. De vestibulaire informatie waarschuwt de baby dat het onveilig is dat hij zo snel wordt bewogen. Wanneer je een baby tijdens het bewegen stevig en 'omvattend' vasthoudt - wat iedere ouder bijna automatisch doet - wordt dat tegen gegaan. De baby ervaart voor zijn nog ontbrekende eigen stabiliteit de druk en steun van zijn ouders in de vorm van proprioceptieve informatie (informatie over houding en beweging vanuit zijn spieren en gewrichten). Hiermee wordt voorkomen, dat de primitieve reflexen actief worden. Zodra de baby zelf meer stabiliteit krijgt, komt er vanuit zijn eigen spieren proprioceptieve informatie die ervoor zorgt, dat de vestibulaire informatie door het bewogen worden niet te snel als alarmerend wordt ervaren.  
Het is alleen veilig om bewogen te worden of zelf te bewegen bij voldoende stabiliteit van de rest van het lichaam. Dat wordt afgemeten aan de hoeveelheid proprioceptieve informatie uit de spieren en de gewrichten die wordt veroorzaakt door druk op het lichaam door inbakeren of stevig vasthouden. Of doordat de baby zelf steun gaat nemen op de ouders of op de vloer en steeds meer doelgericht gaat bewegen. Alleen dan is bewegen leuk. 
 
Ook het aanraken van een baby zonder hem stevig en omvattend vast te houden, kan als onprettig worden ervaren. Onder invloed van de primitieve reflexen wordt het aanraken dan een bedreiging van zijn stabiliteit. De baby probeert zich dan vast te grijpen met behulp van de primitieve grijpreflexen van de handpalmen en de voetzolen. De Galant reflex, een andere primiteve reflex, veroorzaakt bij aanraken langs het onderste gedeelte van de wervelkolom vooral instabiliteit in dat gedeelte van de rug. 
Ook het aanraken kunnen we minder alarmerend maken door de baby stevig en omvattend vast te houden. We geven hem door die druk (proprioceptieve informatie) letterlijk en figuurlijk extra veiligheid en voorkomem daarmee dat de primaire reflexen actief worden.
 
Primitieve reflexen zorgen ervoor dat baby's het aanvankelijk niet prettig vinden om bewogen of aangeraakt te worden. Het stevig vasthouden door de ouders en later het steun nemen op de grond, zorgen ervoor dat de op beschermende en overlevinggerichte tactiele en vestibulaire reacties worden onderdrukt. Dit gebeurt door de proprioceptieve zintuiginformatie. In combinatie hiermee gaan baby's aanraken en bewegen leuk vinden. Het steun nemen op een onderlaag is daarmee de sleutel tot zowel de motorische als de sensorische ontwikkeling. Het geeft een kind de mogelijkheid om contact te maken met zichzelf en de wereld om hem heen. 
 
Therapeutische consequenties 
De primitieve reflexen worden voornamelijk in gang doorgezet door aanraken en bewegen, vestibulaire en tactiele zintuigprikkels. Ze zijn gericht op overleving. Die zintuigprikkels letten op of het evenwicht wordt bedreigd. In dat geval volgt een reactie. Er wordt niet gereageerd op deze zintuigprikkels tot ze als gevaarlijk of bedreigend worden ervaren, en er een overgevoeligheid reactie plaats vindt. De 'ondergevoeligheid' slaat direct om in 'overgevoeligheid'. Dit is altijd kenmerkend voor overlevingsgericht gedrag. 
Dit gedrag wordt omgezet in meer op beleving gericht gedrag door de verbinding met de proprioceptieve zintuiginformatie vanuit de spieren en gewrichten. Die informatie zorgt ervoor dat zowel de onder- als de overgevoeligheid van de tactiele- en de  vestibulaire zintuiginformatie afnemen. Dit pleit ervoor om bij het langdurig blijven voortbestaan van de primitieve reflexen, tactiele en vestibulaire zintuiginformatie te combineren met proprioceptieve prikkels.  
Meer in het algemeen kunnen we zelfs zeggen, bij tactiele of vestibulaire onder- of overgevoeligheid, het noodzakelijk is de vestibulaire of tactiele zintuigprikkels altijd te combineren met propriocepieve informatie door middel van druk, steun nemen op de grond of het kind zelf doelgericht laten bewegen. Alleen op die manier kunnen vestibulaire en tactiele zintuigprikkels gebruikt worden in spel en doelgericht bewegen. Dan pas worden aanraken en bewegen leuk.
 
 
 

Nog meer lezen over primitieve reflexen:

  
 
blog-primitive-reflexes-main-landscape
 
 
Lees ook de blog van North Shore Pediatric Therapy
 
 
 

Druk en verzwaringsmaterialen

Druk en verzwaringsmaterialen kunnen een middel zijn om kinderen extra propriocepieve informatie te geven. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Zie hiervoor druk en verzwaringsmateriaal. Ben je op zoek naar druk of verzwaringsmateriaal of ander materiaal geschikt voor kinderen met SI problemen, kijk dan eens bij leveranciers. Zij zijn steeds op zoek naar de nieuwste producten voor kinderen met prikkelverwerkingsproblemen. Je kunt er ook een code vinden waarmee je bij Senso-care 5% korting kunt krijgen. 
 
 
 
 
 Wiebelen en friemelen hulpkaarten
 
  
 
 
Auteurs: Monique Thoonsen en Carmen Lamp. Een set van 55 geillustreerde kaarten van 8 x 8 cm. Uitgave van Pica, 2016. 
  
Bij het boek 'Wiebelen en friemelen in de klas' is als aanvulling een set hulpkaarten verschenen. Twintig kaarten met een activerende strategie, twintig met een kalmerende strategie en 15 met strategieën om klassikaal uit te voeren - zowel activerend als kalmerend. Op de kaarten staan uit het boek bekende en nieuwe strategieën of activiteiten. Die strategie wordt beknopt uitgelegd met daarbij een duidelijke tekening. Hierdoor is er weinig twijfel over de uitvoering. Zeker wanneer de strategie al eerder is toegepast, kun je in één oogopslag zien wat de bedoeling is.
 
De kaarten bieden ook andere gebruiksmogelijkheden. Bijvoorbeeld een leerling een kaart laten trekken, waarbij je alleen van te voren hoeft te bedenken of het een activerende of kalmerende strategie moet zijn, en of die individeel of met meer kinderen moet worden uitgevoerd. Er zit dan ook voor de leerkracht een verrassingselement in. Dit maakt het voor de leerlingen extra leuk. 
Om de kaarten klassikaal te gebruiken zou je ze eigenlijk nog wat groter willen. Maar met de behulp van smartphone en digibord zijn ze waarschijnlijk wel groot te projecteren. Zeker voor klassikale activiteiten aan te raden.
 
De hulpkaarten en het boek 'Wiebelen en friemelen in de klas' zijn samen met andere boeken geschikt voor mensen werkzaam in het onderwijs, te vinden op boeken voor leerkrachten. De hulpkaarten en het boek zijn daar ook te bestellen. De hulpkaarten kosten €12,50.
 
 
  
 
 
Adressenlijst SI therapeuten 
 
Op de website sensomotorische-integratie staat een adressenlijst met SI therapeuten. De website trekt momenteel ongeveer 600 bezoekers per dag. De adressenlijst is daarvan een veel bezochte pagina. De vermelding op deze adressenlijst is gratis voor therapeuten die in Groningen de cursus hebben gevolgd, voor andere SI therapeuten kost de vermelding €25,- per jaar. Mogelijk iets om te overwegen. Adressenlijst therapeuten
 
Opgeven bij voorkeur via de website of anders per email info@sensomotorische-integratie.nl   
 
  
 
Cursussen sensorische informatieverwerking voor paramedici:
 
 
De verschillende cursussen sensomotorische integratie worden nu onder de naam sensorische informatieverwerking door EstaSI georganiseerd. Aan de opzet en inhoud van de cursussen sensomotorische integratie die van 1983 tot en met 2012 in Groningen werden georganiseerd, is niet veranderd. Uiteraard worden wel steeds de nieuwste inzichten op het gebied van SI in de cursussen verwerkt. Er is nu ook een cursus georganiseerd voor paramedici werkzaam met ouderen en dementerenden. 
 
Cursusplaats: Ermelo.

Tiendaagse cursussen sensorische informatieverwerking die in het voorjaar van 2017 beginnen:
  
Cursus voor ergotherapeuten, fysiotherapeuten, logopedisten en oefentherapeuten werkzaam met kinderen (zonder verstandelijke beperking):
  • 9 en 10 februari, 16 en 17 maart, 13 en 14 april, 8 en 9 juni, 29 en 30 juni 2017
Deze cursussen worden gegeven door Esther Fleurbaay. Zie voor verdere informatie EstaSI
 
Cursus voor ergotherapeuten, fysiotherapeuten, logopedisten en oefentherapeuten werkzaam met kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking:  
  • 2 en 3 februari, 9 en 10 maart, 6 en 7 april, 1 en 2 juni, 22 en 23 juni 2017
Deze cursussen worden gegeven door Cor Reusen. Zie voor verdere informatie EstaSI
 
Achtdaagse cursus  sensorische informatieverwerking die in februari  2017 begint:
Cursus voor ergotherapeuten, fysiotherapeuten, logopedisten en oefentherapeuten en andere professionals met een HBO opleiding werkzaam met ouderen en dementerenden:  
  • 16 en 17 februari, 23 en 24 maart, 20 en 21 april, 18 en 19 mei 2017
Deze cursussen worden gegeven door Erik Storck. Zie voor verdere informatie EstaSI
 
 
Studiedagen voor paramedici die eerder een SI cursus hebben gevolgd:
 
Er worden door estaSI trainingen ook weer studiedagen georganiseerd voor paramedici die eerder de cursus sensomotorische integratie of een vergelijkbare cursus hebben gevolgd. De cursusplaats is Ermelo.
 
De volgende studiedagen worden aangeboden:

Sensorische informatieverwerking en automutilerend gedrag

Tijdsduur: 3 dagen, bestaande uit 1 blok van 2 dagen en een terugkomdag.

Cursusdata:
  • Voorjaar 2017:10 en 11 april, 30 mei
Deze studiedagen worden gegeven door Cor Reusen.

Casuïstiek bij ouderen en dementerenden

Tijdsduur: 2 dagen, bestaande uit 1 blok van 2 dagen.

Cursusdata:
  • voorjaar 2017: 20 en 21 juni
Deze studedagen worden gegeven door Erik Storck.

Casuïstiek Sensorische informatieverwerking bij kinderen

Tijdsduur: 2 dagen, bestaande uit 1 blok van 2 dagen. 

Cursusdata:

  • voorjaar 2017: 15 en 16 juni
 
Deze studiedagen worden gegeven door Esther Fleurbaay


Casuïstiek bij kinderen en volwassenen in de VG sector

Tijdsduur: 2 dagen, bestaande uit 1 blok van 2 dagen. 

Cursusdata:
  • voorjaar 2017: 12 en 13 juni
Deze studiedagen worden gegeven door Cor Reusen.
 
Zie voor verdere informatie estaSI
 
 
 
Cursus sensorische informatieverwerking voor anders opgeleiden:
 
Cursussen voor orthopedaggogen, psychologen, leerkrachten, remedial teachers, sociaal pedagogische hulpverleners, groepsleiders, verpleegkundigen en andere hulpverleners of professionals met een HBO opleiding.
 
 
De cursussen sensomotorische integratie worden nu onder de naam sensorische informatieverwerking door estaSI georganiseerd. Aan de opzet en inhoud van de cursussen sensomotorische integratie die van 1983 tot 2012 in Groningen werden georganiseerd is verder niets veranderd. Uiteraard worden wel steeds de nieuwste inzichten op het gebied van SI in de cursussen verwerkt. Er wordt nu ook een cursus georganiseerd voor paramedici en professionals met een HBO opleiding werkzaam met ouderen en dementerenden. 
 
Cursusplaats: Ermelo.
 
Zesdaagse cursussen sensorische informatieverwerking die in het najaar van 2016 en het voorjaar van 2017 beginnen:

Voor orthopedagogen, psychologen, groepsleiders, sociaal pedagogisch medewerkers, remedial teachers, leerkrachten, verpleegkundigen en andere professionals werkzaam met kinderen (zonder verstandelijke beperking):
  
  • voorjaar 2017: 16 en 17 februari, 30 en 31 maart, 11 en 12 mei  
Deze cursussen worden gegeven door Esther Fleurbaay. Zie voor verdere informatie EstaSI
  
Voor orthopedagogen, psychologen, groepsleiders, sociaal pedagogisch medewerkers, remedial teachers, leerkrachten, verpleegkundigen en andere professionals werkzaam met kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking:
 
  • voorjaar 2017: 13 en 14 februari, 27 en 28 maart, 8 en 9 mei
Deze cursussen worden gegeven door Cor Reusen. Zie voor verdere informatie EstaSI
 
Achtdaagse cursus sensorische informatieverwerking die in het voorjaar van 2017 begint
 
Voor ergotherapeuten, fysiotherapeuten, logopedisten en oefentherapeuten en andere professionals met een HBO opleiding werkzaam met ouderen en dementerenden:  
 
  • voorjaar 2017: 16 en 17 februari, 23 en 24 maart, 20 en 21 april, 18 en 19 mei    
Deze cursussen worden gegeven door Erik Storck. Zie voor verdere informatie EstaSI 
 
 
Nieuwsbrief:
 
 
U krijgt deze nieuwsbrief omdat u in mijn adressenbestand voorkomt.
 
Iedereen die belangsteling heeft voor sensomotorische integratie, sensorische integratie, sensorische informatieverwerking of sensory processing kan zich voor de nieuwsbrief aanmelden via de website sensomotorische integratie.  Aanmelden.
 
Heeft u geen behoefte aan deze informatie dan kunt u zich voor deze nieuwsbrief afmelden. Uw kunt ook uw gegevens veranderen. Uitschrijven / Gegevens wijzigen
 
U kunt de nieuwsbrief ook naar andere belangstellende doorsturen.  Stuur deze email door naar een vriend
 
Deze nieuwsbrief is gemaakt met het YMLP your mailinglist provider.
 
Deze nieuwsbrief zal afhankelijk van de beschikbare wetenswaardigheden verschijnen. U kunt ook informatie voor deze nieuwsbrief insturen.  
 
 
Met vriendelijke groet
 
Els Rengenhart