De Groene Flits

Nieuwsblad voor het Groene Hart

Speciale editie - 3 september 2020

Over het advies over bodemdaling Groene Hart van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.

Vandaag heeft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) zijn advies ‘Stop bodemdaling in veenweidegebieden: het Groene Hart als voorbeeld’ uitgebracht. In dit advies dringt de raad erop aan om te gaan sturen op een sterke afname van bodemdaling en pleit de raad voor een gebiedsgerichte uitvoering in veenweidegebieden. Het advies is aangeboden aan de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

Al decennialang daalt in landelijke veenweidegebieden de bodem. Dit komt voornamelijk doordat de grond stelselmatig wordt ontwaterd om landbouwkundig gebruik mogelijk te maken. De ontwatering zorgt ervoor dat het veen verdroogt en onder invloed van zuurstof oxideert ofwel ‘verbrandt’, waardoor de bodem daalt. Vervolgens wordt het waterpeil verder verlaagd, zodat de landbouw kan worden voortgezet.

In zijn advies stelt de Raad dat doorgaan met deze neergaande spiraal geen begaanbaar pad is:
a. omdat ontwatering leidt tot een verminderde natuur- en waterkwaliteit, tot grotere veiligheidsrisico’s en lokaal ook tot verzilting en het ongecontroleerd naar boven komen van grondwater (opbarsting);
b. omdat drooggelegd veen relatief veel CO2 uitstoot, terwijl de uitstoot van CO2 volgens het Klimaatakkoord van Parijs en de nationale Klimaat de komende dertig jaar juist sterk moet worden beperkt (voor Nederland met 95 % ten opzichte van 1990);
c. omdat bij ongewijzigd beleid de kosten voor het waterbeheer in veenweidegebieden steeds hoger worden.
Dit is voor de Rli aanleiding om te pleiten voor afstappen van het pas van voortgaande peilverlaging in veenweidegebieden.

Om bodemdaling in veenweidegebieden tegen te gaan, moet het grondwaterpeil stijgen. Dat vergt een omslag in het denken, die niet van de ene op de andere dag kan worden gemaakt. Vooral voor agrariërs kunnen de gevolgen ingrijpend zijn. Bovendien is ook het behoud van het cultuurhistorisch waardevolle veenweidelandschap nodig, aldus de Raad. Dat vraagt om hulpmiddelen bij het maken van de transitie. Om nu echt meters te gaan maken, dringt de Raad er bij het Rijk op aan om zo snel mogelijk te gaan sturen op een sterke afname van de bodemdaling in veenweidegebieden.

De Raad pleit voor een nationaal beleidskader met duidelijke doelstellingen. Om de klimaatdoelen te bereiken is een vermindering van de bodemdaling nodig van 70 %, te bereiken in 2050. Leg dat als streefdoel vast in de Omgevingswet. En leg het tussendoel van 50 % in 2030 vast als harde verplichting. Er is ruimte voor lokale verschillen  want op sommige plekken is de bodemdaling zeer gering. Aan het beleidskader moeten concrete transitiepaden verbonden zijn, die perspectief bieden voor ondernemers.

De Raad adviseert om voor de uitvoering te werken met regionale ‘uitvoeringstafels’. Die moeten zich richten op voor lokale partijen overzienbare gebieden. In het Groene Hart bijvoorbeeld de Krimpenerwaard of Alblasserwaard.

Geef meer duidelijkheid over de kosten; dat ontbreekt op dit moment volgens de Raad. De Rli pleit voor een financieringssysteem met betaling voor CO2-reductie boven de klimaatafspraken. En voor omschakelingspremies voor boeren.

Blijf investeren in onderzoek naar bodemdaling en zet een landelijk meetnet op voor monitoring. En stel een informatiepunt in waar met name agrariërs advies kunnen krijgen over de omschakeling naar een andere bedrijfsvoering.

De Raad dringt er op aan snel aan de slag te gaan. Nu zijn er meerdere opgaven nog goed te combineren. Uitstel zal tot grotere schade en grotere maatschappelijke kosten leiden. Het gehele advies van de Raad is te vinden op https://www.rli.nl/nieuws/2020/rli-brengt-advies-uit-over-bodemdaling-in-veenweidegebieden