Angela Merkel wil – nu Duitsland het voorzitterschap van de G-20 waarneemt – in juni een congres organiseren met als thema “partnership met Afrika”. Met een soort Marshallplan wil Frau Merkel opnieuw een poging wagen om Afrika een quantumsprong te laten nemen op het vlak van ontwikkeling. “Een vergeefse en totaal nutteloze poging”, aldus dr. Guido Herz, gewezen vice-ambassadeur in Tunesië, gewezen ambassadeur in Tanzania, en gewezen raadgever van de CDU/CSU-fractie met betrekking tot buitenlandse Zaken, in een ophefmakend interview (*).
“Reeds 50 jaar en langer probeert men met geld en middelen Afrika te ontwikkelen (…) maar het centrale punt is dat Afrika geen prestatiegerichte staats- en maatschappijstructuren heeft”, is zijn eerste vaststelling. Maar bepaalde Afrikaanse landen doen het toch goed, aldus de vraagsteller? Heel zeker, er zijn de (veel te zeldzame) succesverhalen van Botswana, Mozambique, Ghana, Rwanda, maar zelfs daar drijft de welstand bijna uitsluitend in de richting van een kleine elite. In de andere Afrikaanse staten is dit fenomeen bijzonder groot.
“Werkingsvolle, prestatiegerichte staten hebben inclusieve structuren. In Afrika echter zijn die structuren fundamenteel en bijna overal extractief. Ontwikkelingshulp of een Marshallplan kunnen hier niet werken, want de “resonantiegrond” ontbreekt er volledig. Zelfs het tegendeel is eerder het geval: Bij extraktieve structuren schaadt ontwikkelingssamenwerking eerder (…) omdat extraktieve structuren stabiliserend werken. Een regering met slechte prestaties wordt normaal gezien naar huis gestemd. Maar dankzij ontwikkelingssamenwerking kan zij met haar falend beleid nog eens langs de kassa passeren. Toen ik ambassadeur in Tanzania was, kwam bijna 40% van het budget uit ontwikkelingssamenwerking. Maar als een slechte regering niet naar huis wordt gestuurd, blijft de ontwikkeling helemaal uit natuurlijk”. Iedereen in Europa weet dat véél ontwikkelingsgeld niet terecht komt waar het voor bedoeld is, maar in de
Frankfurter Allgemeine Zeitung van 23 september 2016 bijvoorbeeld was te lezen dat “van de 800 miljard ontwikkelingshulp niet minder dan 600 miljard in de zakken van corrupte elites verdwijnt”. Het is een beeld dus van sterk verspreide en veralgemeende corruptie.
In een volgende hoofdstuk in het interview waarschuwt de oud-ambassadeur voor Afrika: Het eigenlijke demografische gevaar voor Europa komt vooral uit Afrika, stelt hij. “Zelfs in voorzichtige schattingen van de UNO zal de wereld in 2100 ruim 11 miljard mensen tellen. Maar ik denk zelf dat de minder voorzichtige schatting, die stelt dat er dan 16 miljard mensen zullen zijn, realistischer is. Hoe dan ook, alleen al in Afrika zouden er dan 6 miljard mensen wonen, vandaag zijn dat er amper 1 miljard! . Tanzania bijvoorbeeld telt vandaag 50 miljoen inwoners, in 2100 zullen er dat 400 miljoen zijn”.
Je zou dan denken dat staats- en maatschappijstructuren zouden meegroeien, maar dr. Herz vreest het tegenovergestelde. “Vroeger telde Tanzania twee actieve spoorlijnen, een daarvan werd in de 70’er jaren van de vorige eeuw geleverd door de Chinezen, en een andere stamt nog uit de tijd van de Duitse kolonie. Vandaag werkt geen enkele spoorlijn nog efficiënt, ganse stukken spoorlijn zijn gewoonweg verdwenen”.
Ontwikkelingshulp gewoonweg schrappen? Dr. Herz poneert vier duidelijke punten: “Ten eerste bereikt ontwikkelingshulp haar doelstellingen niet. Ten tweede kan Europa Afrika niet ontwikkelen, vooral omdat het geen kwestie van geld is, maar een vraagstuk van ontbrekende institutionele structuren, maatschappelijke en staatsstructuren. Ten derde zouden we eens moeten erkennen dat de ontwikkelingshulp van de voorbije decennia niet ten dienst stond van de ontvangstlanden, want vanuit Afrika is een nooit geziene stroom migranten richting Europa afgereisd”. Dr. Herz is bijzonder duidelijk: Enkel nog geld in die landen die de exodus richting Europa stoppen – een migratiepartnerschap dus.
Al de rest, besluit de Duitse oud-ambassadeur, zijn woorden in de wind. Het nieuwe Marshallplan, met als grote, centrale thema “strijd tegen de migratieoorzaken” omschrijft hij als een klucht. “Eén van de grote migratieoorzaken in Afrika is net dr. Frau Merkel. Want in het licht van de onvoorstelbare demografische ontwikkelingen in Afrika is het totaal onverantwoord om uitnodigingssignalen de wereld in te sturen, zoals dr. Frau Merkel heeft gedaan”.
Of deze boodschap door de Vlaamse, Belgische en bij uitbreiding Europese leiders zal gelezen worden? Of ze er ook nog eens rekening mee zullen houden?
