|
Mensen zeggen niet altijd wat ze denken. Daar valt al eeuwen prima mee te leven. Maar in een samenleving die drijft op het vermarkten van diensten en producten is het op zijn minst onhandig om overgeleverd te zijn aan de luimen van de koper, die zijn koopgedrag niet netjes afstemt op wat hij beweert.
Nieuwsgierig naar gedrag en de kloof tussen zeggen en doen, werpen hele hordes onderzoekers en marktdeskundigen zich op het bestuderen en interpreteren van lichaamstaal en onbewust verwerkte signalen. Tot in het ontoegankelijke brein wordt gezocht naar de échte beweegredenen met fraai gekleurde scans als lichtend voorbeeld van de ongekende mogelijkheden om gedrag te lezen, zonder af te hoeven gaan op wat mensen zeggen.
Mensen zeggen ook wel eens gewoon wat ze vinden, al is de formule ‘laat ik je eerlijk zeggen..’ daar dan weer niet zo'n goed voorbeeld van. Vraag passanten voor een etalage of ze door de ruit keken naar de koopwaar of in de ruit naar hun staat van zijn en je kunt waarheidsgetrouw terugkrijgen dat ze naar het getoonde keken.
Ik moest aan die etalageruit denken toen ik vorige week een sessie met een doorkijkspiegel bijwoonde, aan de veilige kant. Een aantal aanwezigen mompelde nog: ‘het heeft toch iets vreemds, dat loeren naar anderen’, maar dat was voor de vorm, want ze smulden duidelijk van de rol van gluurder die ze niet elke dag zo prominent mogen spelen.
Als auteur zat ik met een batterij deskundigen van de uitgeverij in een zaaltje, terwijl in het aangrenzende vertrek een gespreksleider een aantal docenten routineus door het testkatern loodste om hun oordeel over het gebodene te achterhalen. Opeens realiseerde ik me – waarschijnlijk heel veel meer dan de mensen die het ‘leuk’ vonden een auteur in levende lijve te ontmoeten – dat deze mensen zonder ‘leuke auteurs’ zoals ik dus gewoon brodeloos zijn. De verhouding klopte wel zo’n beetje: één auteur op zes anderen. Dat komt in de buurt van de fooi die ik verdien aan een boek. Een van de communicatiespecialisten vertrouwde me toe dat een vorige sessie met wel vier auteurs erbij ook ‘veel te veel’ was. Tja, lastig soms, die auteurs. Terug naar de spiegel!
Je kijkt erdoor en je ziet mensen die na enkele minuten min of meer vergeten zijn dat ze worden begluurd, aldus de woorden van de gespreksleider vooraf. Maar je denkt toch niet dat iemand het normaal vindt om te vergaderen in een ruimte waar een hele wand levensgrote spiegels prijkt? Betaald om begluurd te worden is toch een faire deal, dan doe je toch even alsof het je interesseert? En als je in het tekstkatern op verschillende plaatsen het woordmerk van de uitgever tegenkomt, waarom verwacht het testbureau dan de ‘waarheid’ te horen? Ik zwijg over domme argumenten die ik in de nabespreking best even had willen aanhalen, want ‘De klant heeft altijd gelijk.’ Ook dat nog!
En nee, meer smakelijke details komen er niet. Bedrijfsgeheim, privacybescherming, valse bescheidenheid, wie zal het zeggen: ik niet!
.
|
Jip's venster op de wereld
