Onderstaand artikel verscheen recent in de Gelderlander. De stichting NEWA ondersteunen wij als Geloofsgemeenschap Rhenen al vele jaren. Dit jaar werd het project ook ondersteund door de landelijke Vastenactie. Draagt u dit goede doel een warm hart toe? Uw financiële bijdrage mag naar: Banknummer NL24TRIO0197972241 t.n.v. Stichting NEWA
Ineke Kroes (69) groeide op als dochter van een ‘arme’ boer. Nu helpt ze met stichting Newa boerinnen in Nepal het hoofd boven water te houden en regelt ze opleidingen voor hun dochters. Hoe een Rhenense ecoloog het verschil maakt in de bergdorpen van Nepal.
Erika van Gils 30-01-25,
Ze is een kind van de natuur. ,,Vroeger lag ik uren in een greppel naar vogels en de wolken te kijken. Ik woonde in Dalfsen, aan een zandweg midden in het bos”, zegt ecoloog Ineke Kroes (69) uit Rhenen. De natuur is haar toevluchtsoord. ,,Zo kon ik even weg uit de drukte van een gezin met zes kinderen. Ik was de dromer van het stel.”
Zo romantisch als ze haar jeugd schetst, zo zwaar was de realiteit. Haar vader erfde de boerderij van zijn vader. Maar van de grote boerderij van weleer was na de oorlog en een mond-en-klauwzeer uitbraak nog weinig over. ,,Twee koeien, dat was alles. Mijn moeder en zusje kregen tbc. Het was bikkelen voor mijn vader.”
‘Boer in angst’
De ruilverkaveling zorgt ervoor dat het gezin de boerderij moet opgeven. ,,Ik leerde al heel jong wat een boer in angst is.” Ze heeft grenzeloze bewondering voor haar vader. ,,Hij ging niet bij de pakken neerzitten, maar bouwde eigenhandig een nieuw huis. Hoe arm we ook waren, voor ons deed hij alles.”De tuin van haar rijtjeshuis in Rhenen, ademt haar jeugd. Vijf kippen en een haan scharrelen er rond. Ze verbouwt haar eigen groente, net als vroeger thuis. ,,Ik kom nooit in de supermarkt, eet alleen biologisch.”
Op eigen benen staan
Ze trouwt jong, op haar negentiende, en krijgt drie kinderen. Het is geen gelukkig huwelijk en Kroes staat er al snel alleen voor. ,,Ik was afhankelijk van mijn man, had niks om op terug te vallen.” Gelukkig komt ze in aanmerking voor studiefinanciering. Nog net voor haar dertigste begint ze aan een studie biologie. Ze studeert af op ecologie en promoveert tot landbouw- en milieukundige.
Bij het CPRO in Wageningen, het centrum voor plantenveredeling en reproductieonderzoek, werkt ze aan de ontwikkeling van nieuwe aardappelrassen. Ze begeleidt ernaast haar onderzoek buitenlandse studenten, veelal Nepalese jongeren.
Ineke Kroes (rechts) op bezoek bij één van de boerengezinnen die ze helpt in de hooglanden van Nepal.
In 1999 brengt ze zelf een bezoek aan het land. Het is alsof ze in de ‘middeleeuwen belandt’. ,,De armoede vond ik shocking. Het is één van de tien armste landen van de wereld.” Maar het voelt ook als ‘thuiskomen’. ,,Even was ik weer in Dalfsen. Huizen langs een zandweg, geen kraan, maar water uit een put en verlichting door petroleumlampen.”
Het land is een hotspot van biodiversiteit. ,,Eén groot feest qua natuur. Een heel vriendelijk en inventief volk, voor ieder probleem hebben ze een oplossing. Die manier van denken, past bij mij. Kijken naar wat er wél kan.”
Straatkinderen van Kathmandu
Grote indruk maken de straatkinderen van Kathmandu. ,,Ik bezocht er een opvanghuis, waar de oudste kinderen de jongste hielpen. Een prachtig zelfregulerend systeem.”
Terug in Nederland richt Kroes stichting Newa op. Vernoemd naar de straatkinderen, die behoren tot de Newari. In het bestuur zitten naast Kroes ook Nepalezen, oud-studenten, die het land van binnenuit kennen. Doel is in eerste instantie het kindertehuis te steunen, maar inmiddels financiert Newa door het hele land projecten waarmee de leefsituatie van achtergestelde groepen verbetert.
Zo ontdekt Kroes, op één van haar vele bezoeken, dat de aardappels, hoofdgroente nummer één, een rare smaak hebben. ,,Het was de aardappelziekte, ze waren niet bestand tegen het hooggebergte. Ik dacht ‘hier ga ik iets aan doen’.”
Samen met een biologisch instituut voor veredeling in Nepal en een Nederlander die onderzoek deed naar aardappelen bij de indianen, lukt het Kroes om oorspronkelijke aardappels uit Peru naar Nepal te krijgen. ,,Aardappels die van oorsprong in de hooglanden groeien en waar veel meer zink en ijzer in zit.”
Ondervoeding
In West-Nepal lijdt een groot deel van de bevolking aan ondervoeding. Gebrek aan ijzer is één van de grootste problemen. ,,We leren de boeren nu biologisch verantwoorde producten te verbouwen en pootgoed te selecteren, zodat ze ieder jaar weer nieuw kunnen kweken.”
Ook bouwt de stichting, voor arme gezinnen, groentekassen of helpt ze aan wat kleinvee. ,,Wij zorgen voor een kas met een irrigatiesysteem, de nodige zaden en voorlichting. Maar er is één voorwaarde: de dochters moeten, van de opbrengst van de kas, naar school. Veel meisjes worden nog steeds uitgehuwelijkt of verkocht.”
De armoede is een immens probleem. ,,Legio mannen hebben maar één nier. Ze verkopen ze om hun gezin te onderhouden.” Anderen trekken ‘voor het geld’ naar Qatar, waar ze onder hoge druk en voor heel weinig loon werken. ,,Wij helpen hun vrouwen op eigen benen te staan.”
Ik leef maar één keer en wil mijn tijd nuttig besteden. Ik geniet als ik andere mensen kan helpen. Negentig meisjes hebben inmiddels een diploma, hoe geweldig is dat
Naast haar werk voor de mensen in Nepal, runt Kroes een ecologisch adviesbureau en werkt ze voor de omgevingsdienst Utrecht. Tijd voor zichzelf heeft ze nauwelijks. ,,Ik leef maar één keer en wil mijn tijd nuttig besteden. Ik geniet als ik andere mensen kan helpen. Negentig meisjes hebben inmiddels een diploma, hoe geweldig is dat.”
Vrouw op de voorgrond Award
Vorige maand kreeg Kroes van het Soroptimist Vrouwenfonds de ‘Vrouw op de voorgrond Award’. En een bedrag van 10.000 euro voor haar tomeloze inzet. Hoewel ze het liefst op de achtergrond opereert, maakt dit gebaar haar ‘erg blij’.
De eerste 500 euro heeft ze uitgegeven aan meisjes in Kalinchok. ,,Over drie maanden doen ze examen. Elke dag lopen ze twee uur naar school en twee uur terug. En dan helpen ze nog op de boerderij. Er blijft weinig tijd over om te studeren. We regelen nu bijles, zodat ze goed voorbereid hun examens in gaan.”
Groentekassen in de hooglanden van Nepal.
Binnenkort vliegt ze weer naar Nepal om projecten te bezoeken en te kijken waar de rest van het bedrag het beste naar toe kan. De Nepalese bestuursleden houden het hele jaar door een stevige vinger aan de pols, zodat iedere cent goed terechtkomt.
Kroes heeft één grote droom. ,,Zoveel mogelijk meisjes een diploma laten halen. Doordat ik studiefinanciering kreeg, kon ik studeren en op eigen benen staan. Dat gun ik iedere vrouw in Nepal.”
