Langs de waterwegen in Vlaanderen is hoffelijkheid gesignaleerd, aldus de poster met fietsers die ik zie hangen. Dat kun je dan een succes noemen voor de sensibiliseringsactie ‘hoffelijk rijden = veilig rijden’ gelanceerd voor de ruim 2000 km jaagpad in België. Of een marketingactie vooruitlopend op het succes van het nieuwe overheidsmotto voor de onderhoudswegen langs rivieren en kanalen die zijn opengesteld voor een bonte stoet – meestal recreatieve – weggebruikers.

 

Hoffelijkheid verliest het vaak van de snelheid, doelgerichtheid en stress die mensen bewust of onbewust meebrengen in het verkeer. Zelfs onder recreanten is er vaak haast en ongeduld. De oorzaak van die oplopende adrenaline ligt verscholen in het landschap dat aan ons voorbijglijdt: industriële landbouw, stinkend vervoer, stedelijke vervuiling en overal productiviteit en bedrijvigheid. Het ligt naast en door prachtig fris groen, geurende meidoorn en vogels die zich van geen enkel weertype iets aantrekken en er lustig op los fluiten.

Je kunt je fietsroute zo kiezen dat je het idee krijgt dat het ontluikende voorjaar het misschien deze keer zal winnen van de massa en de gekte van het consumentenbestaan. Of dat tenminste de hoffelijkheid het leidend perspectief zal zijn.

 

Rekening houden met anderen, zonder voorwaarden: hoffelijkheid gaat nog een stapje verder dan respect. Dat bevordert allicht de veiligheid. Het is een pleidooi voor veiligheid, vanuit verantwoordelijkheid, dat me aanspreekt in een tijd waarin veiligheid een obsessie is geworden die knaagt aan de vrijheid. Veiligheid waarin regels en protocollen mensen gevangen houden in een wereld die er desondanks nauwelijks veiliger op wordt. Waarin een veiligheidsbranche is ontstaan die een glijdende schaal vormt van beboeten door bevoegde agenten naar automatische sanctiesystemen en wie weet straks burgerbekeuringen.
Beboet wordt er nauwelijks voor het overtreden van de 30 km – grens die samengaat met de hoffelijkheidscampagne. Snelheidsborden zijn vooralsnog niet geplaatst, slechts een tekst op de weg. Men hoopt met hoffelijk gedrag het aantal verkeersslachtoffers op de jaagpaden met zijn grote snelheidsverschillen terug te dringen.

 

Ik hoop dat hoffelijkheid wat kan betekenen en doe mijn best om bijtijds de haast uit de weg te gaan, het oordeel op te schorten en de stem te dempen. Da’s een uitdaging, zeker als je je als ‘trekkie’ op de weg begeeft met een volbepakte ongemotoriseerde fiets. Je bent dan de vrachtwagen onder de tweewielers: langzaam en weinig wendbaar. Dat alleen al is voldoende om de irritatie op te wekken van snelle racers en e-bikers die veelal niet lijken te weten dat je je arm zou kunnen gebruiken om een richtingverandering aan te geven. En het blijft moeilijk om hoffelijk te zijn wanneer medeweggebruikers midden op de kruising stilstaan om uit te zoeken wat ‘hun volgende knooppunt’ is. Er is nog veel vooruitgang mogelijk als het om hoffelijkheid gaat.

 

Het toppunt van onvoorwaardelijke acceptatie troffen we terug in Nederland, op een onverwachte manier. Een Pieterpad-wandelaar hield ons staande met de vraag of ze het goed zag, dat er een ree in het weiland liep. Ja, dat was duidelijk geen koe of kalf. Een lokale fietser lichtte toe dat het hert deel uitmaakte van de kudde. Als de koeien in de winter op stal stonden, stak het hert de weg over en voegde zich bij de Galloway kudde die daar graasde: al vier jaar leeft het hert grazend tussen de runderen, kennelijk zonder irritatie of hinder.