Achteraf laat de naam Dortex zich makkelijk verklaren: het textielbedrijf is gevestigd in Dortmund. Maar daarop was ik niet verdacht, toen ik zocht naar een leverancier voor merklabels in mijn hoeden. Ook het logo ‘Holland label - een Dortex-onderneming’ in de linkerbovenhoek miste ik als signaal dat ik van doen had met een buitenlandse ondernemer. Gezien de levertijden sluit ik niet uit dat mijn labels straks toch uit Azië blijken te komen, uiteraard zonder dat ik dat weet.
Ik ontdek de vestigingsplaats als mijn opdracht daags na mijn bestelling wordt geannuleerd. Ik ontvang een uitgebreide mail waarin de oplettende Sarah vanaf de andere kant van de lijn meldt dat het label niet in productie wordt genomen, omdat ik een bestand met een kleine grijze rand heb aangeleverd. Ik bekijk de afbeelding en besluit dat het ermee doorkan.
Daarop volgt een keurig bericht met een merkwaardige zin ‘Bij Versing ontvangt u ook een automatisch verzendbericht per e-mail’ Wat is Versing? Dan pas scroll ik door en zie dat het bericht er ook in het Duits staat. Daar staat ‘Versedung’. Denkelijk is er een typfoutje gemaakt, in de oorspronkelijk Duitse tekst.
De vertaaltechniek is al zo ver dat een vertaalautomaat bij de eerste mail niet in me opkomt. Geen klunzige 'direct van echt te onderscheiden'(reclame)mail, maar een persoonlijk goedlopend bericht. Misschien had het me op kunnen vallen dat er opeens een zelfstandig naamwoord met een hoofdletter stond. Maar bij nader inzien zijn de Nederlandse berichten verder geschreven zoals wij dat in onze taal gewend zijn: ook U (en uw) met kleine letters.
Niet direct van een native speaker te onderscheiden. Voor dit soort zakelijke toepassingen functioneert een robotje prima. Is menselijk vertaald dan beter?
Als er twee dagen later een reservering voor ‘BedenBoeken’ binnenkomt uit Duitsland, besluit ik het er maar eens op te wagen, ondanks fel gevoelde weerstand tegen de aanbieder van de dienst. Ik stel een keurig bericht op waarin ik uitleg dat het gezin met hond en peuter niet risicoloos in het appartement passen. Dat doe ik in het Nederlands en ik haal de tekst door google translate. En jawel, daar komt een correct vertaald bericht uit. In kortere tijd dan ik dat zelf ooit zou kunnen en met woorden alsof ze zelf koos en ergens nog fraaier dan ik zelf in gedachten had. En dat komt niet, omdat ik me heb ingehouden. Bij mij wint de Jip-taal het tenslotte meestal zonder dat de vernuftige vereenvoudiging van Janneke-taal me vergezelt.
Nu zou ik het kunnen hebben over nut en noodzaak van vertalers, en de race naar de laagste tarieven of over de vraag of de google computers de vertalingen waarop google translate voortbouwt wel rechtmatig hebben verkregen of over het gevoel dat me bekruipt wanneer er achter een Nederlandstalige website een Chinese aanbieder schuil blijkt te gaan of over de kwestie dat gemakzucht een drijfveer is waarop de Westerse wereld ronddobbert in naïviteit en zelfgenoegzaamheid.
Maar ik hou het praktisch bij de vraag die zich het meest opdringt na de vertaling. Ga ik nu controleren of mijn eigen struikelblok, de naamvallen, kloppen? Natuurlijk niet! Als er iets goed te automatiseren is, dan is het wel de regelmaat van de naamvallen met de ook eenvoudig vast te leggen voorzetselregels. Ik gebruik het vertaalde bericht, gedachteloos, zonder bezwaar, zoals de Chinezen ons economisch imperium Engelstalig veroveren. Wie maalt er om een klein taalfoutje?
En ik vraag me af of mijn inspanningen om Duits te leren voor schriftelijke uitingen – mijn fort! – hiermee zijn verjaard. Kleine troost: zonder die kennis had ik niet kunnen beoordelen of het een behoorlijke vertaling was.
Jip's venser op de wereld
