Scroll down voor nederlandse versiehier
 
Si ce courrier ne s’affiche pas, cliquez sur ce lien
Is deze mail onleesbaar ? Klik hier
 
 
News - N°19 - 02 2024
 
Secteur de la défense en Wallonie et à Bruxelles :
Etat des lieux 
Rédigé par Stéphanie Cutrona
Au fil des dernières années, la Belgique semble renforcer ses exportations, consolidant ainsi sa position sur les marchés mondial et européen. Il convient de noter que la Wallonie joue un rôle significatif en contribuant de manière importante aux exportations belges, notamment par le biais des licences d’exportation. 

L'association Afin-A et les métallos de la FGTB, unis dans une démarche conjointe, ont entrepris une étude visant à évaluer l'impact et la prégnance du secteur de l'armement au sein de la région wallonne. L'étude s'est appuyée sur une cartographie approfondie de ce secteur manufacturier afin d'extraire une série d'enseignements pertinents sur les aspects liés à l'emploi, à la structure de propriété des entreprises, ainsi que sur leur poids économique. Nous avons concentré nos efforts sur un échantillon représentatif de 35 entreprises constituant le socle principal du secteur en Wallonie et à Bruxelles.

En 2022, l’échantillon que nous avons étudié comptait 10.031 emplois ETP (soit 36 emplois en plus par rapport à 2016, c’est à- dire une augmentation de moins de 1%), ce qui représente une moyenne de 295 emplois par entreprise (278 en 2016 avec 36 entreprises). Ce chiffre n’est pas représentatif de la structure réelle du secteur, composé de quelques grandes entreprises et de beaucoup de PME. Mais, si nous distribuons les emplois en fonction de la taille de l’entreprise, nous pouvons conclure, au-delà de son caractère structurant, à un secteur très concentré en termes d’emplois.

En effet, comme le montre le graphique ci-dessous, 9.761 emplois ETP — soit 97% du total — sont répartis dans 20 entreprises de plus de 50 salariés (9.676 emplois ETP soit 97% du total sont répartis dans 20 entreprises de plus de 50 salariés en 2016).
Graph. Répartition de l’emploi par taille d’entreprise en 2022
20 entreprises
Source Afin-A
Avec 3.077,4 emplois ETP, Umicore fausse les chiffres. En effet, l’armement représente à peine 10% de l’activité de l’entreprise. Si nous excluons Umicore de l’échantillon, nous pouvons établir le classement des 10 plus grands employeurs du secteur de l’armement en Wallonie et Bruxelles (Tableau 1). Ces dix entreprises comptabilisent 59% de l’emploi de notre échantillon.
 
 Top 10 des employeurs du secteur de l’armement en Régions wallonne et Bruxelles-capitale :
 
Entreprise Nombre moyen ETP (contrat) 2022 Ouvriers ETP à la date de clôture 2022 Nombre moyen ETP (contrat) 2016 Ouvriers ETP à la date de clôture 2016 Evolution du nombre d'ouvriers 2022/2016
0441928931 FN HERSTAL  1.454,4  706,6 1.388,6 787,1 -80,5 
0418217577 SOCIÉTÉ NATIONALE DE CONSTRUCTION AÉROSPATIALE 1.341,2 819,2 1.623,5 980,0 -160,8 
0422362447 JOHN COCKERILL 812,2 170,1 774,0 172,0 -1,9 
0405770992 SOCIÉTÉ ANONYME BELGE DE CONSTRUCTIONS AÉRONAUTIQUES 640,7 162,9 882,9 366,2 -203,3 
0437598573 THALES ALENIA SPACE BELGIUM 613,4 129,8 630,7 137,3 -7,5 
0434342145 THALES BELGIUM 281,6 35,3 69,1 27,4 7,9 
0466712134 MECAR 264,0 154,9 357,2 261,1 -106,2 
0418306164 PRECIMETAL (CASTINGPAR) 174,0 136,3 120,5 97,8 38,5 
0475197357 TECHNICAL AIRBORNE COMPONENTS INDUSTRIES 173,8 135,1 195,2 154,2 -19,1 
0441128086 EURENCO CLERMONT 136,6 86,6 112,0 66,7 19,9 

TOTAL 5.891,9 2.536,8 6.153,7 3.049,8 -513
Source Afin-A
Quant au poids économique du secteur, cela représente près de 1,722 milliards de chiffre d’affaires1 pour l’année 2022. Cette donnée ne tient pas compte, pour les raisons évoquées précédemment, du chiffre d’affaires d’Umicore. En termes de création de richesse par travailleur, cela correspond en moyenne à 247.885 € par ETP (contre 185.494 € par ETP en 2016).

En conclusion, l'économie belge a vu la délocalisation de la majorité des centres de décision des entreprises, y compris dans le secteur de l'armement. Parmi les 34 entreprises recensées, 18 sont détenues par des actionnaires étrangers. Après la Belgique, la France et les États-Unis se positionnent en tant que principales localisations des sièges sociaux de l'industrie de l'armement en Région wallonne et à Bruxelles-Capitale. Si l'on exclut Umicore, pour des raisons similaires à celles évoquées précédemment, près de 52% des emplois dans ce secteur dépendent d'une entreprise située en dehors des frontières belges. Ce pourcentage est supérieur à la moyenne observée dans le secteur privé en Belgique. Cela souligne une dépendance significative vis-à-vis d'acteurs étrangers dans l'industrie de l'armement en Belgique. Outre cette dépendance externe, il faut remarquer la présence très forte d’actionnaires publics à la tête des groupes d’armement présents en Belgique. Sur les 35 entreprises, 14 sont détenues en tout ou en partie par des Etats, des Régions, ou ont reçu des garanties publiques importantes. Dans le top 10 des employeurs du secteur, 6 entreprises sont détenues en tout ou en partie par des actionnaires publiques, avec une forte présence de la France et de la Région wallonne.
 
1. En 2022, le montant de 1,722 milliards € représente le chiffre d’affaires globalisé des 34 entreprises travaillant totalement ou partiellement pour le secteur de l’armement.( 1,8 milliards € représentaient le chiffre d’affaires des 36 entreprises travaillant totalement ou partiellement pour le secteur de l’armement en 2016)..
Cette étude est à votre disposition sur demande. Contactez-nous sur www.afin-a.be ou info@afin-a.be
L'équipe d'AFIN-A
 
 
De defensie-industrie in Wallonië en Brussel:
Een stand van zaken 
Geschreven door Stéphanie Cutrona
De laatste jaren lijkt België zijn export steeds maar op te drijven, waarmee het zijn positie op de wereldmarkt en de Europese markt consolideert. Er moet worden opgemerkt dat Wallonië hierbij een belangrijke rol speelt omdat het in aanzienlijke mate bijdraagt tot de Belgische export, met name via exportlicenties. 

De vereniging Afin-A en de metallo's van het ABVV, verenigd in een gezamenlijke aanpak, zijn een studie gestart die de impact en het belang moet nagaan van de wapensector binnen het Waals Gewest. Bij de studie werd uitgegaan van een grondige inventarisatie van deze productiesector om er zo een reeks pertinente conclusies uit te trekken die verband houden met de tewerkstelling, met de eigendomsstructuur van de ondernemingen en met hun economisch belang. We hebben ons gefocust op een representatieve steekproef van 35 ondernemingen die de voornaamste kern vormen van de sector in Wallonië en Brussel.

In 2022 telde de steekproef die we hebben bestudeerd 10.031 VTE jobs (dit is 36 banen méér dan in 2026, dit wil zeggen een stijging van minder dan 1%), wat neerkomt op een gemiddelde van 295 banen per onderneming (278 in 2016 met 36 ondernemingen). Dit cijfer is niet representatief voor de reële structuur van de sector, die is samengesteld uit enkele grote ondernemingen en vele KMO's. Als we echter de jobverdeling bekijken naargelang de omvang van de onderneming, kunnen we besluiten dat de sector niet enkel structurerend van aard is, maar ook dat het gaat om een sector met een hoge concentratie in termen van tewerkstelling.

Zoals uit onderstaande grafiek blijkt, zitten immers 9.761 VTE-jobs - dit is 97% van het totaal aantal jobs van de sector - verdeeld over 20 ondernemingen van meer dan 50 loontrekkenden (in 2016 waren 9.676 VTE-jobs of 97% van het totale aantal jobs van de sector verdeeld over 20 ondernemingen van meer dan 50 loontrekkenden).
 Grafiek Verdeling van de tewerkstelling volgens de omvang van de bedrijven in 2022
20 bedrijven
Bron Afin-A
Met 3.077,4 VTE-jobs leidt Umicore tot een vertekend beeld van de cijfers. De wapenproductie maakt immers nauwelijks 10% van haar activiteit uit. Als we Umicore uit de steekproef verwijderen, kunnen we een rangschikking opstellen van de 10 grootste werkgevers van de wapensector in Wallonië en Brussel (Tabel 1). Deze 10 ondernemingen zijn samen goed voor 59% van de tewerkstelling van onze steekproef. 
 
Top 10 van de werkgevers van de wapensector in het Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
 
Nr. Onderneming Gemiddeld aantal VTE (contract) 2022 Arbeiders ETP op einddatum 2022 Gemiddeld aantal VTE (contract) 2016 Arbeiders ETP op einddatum 2016 Evolutie aantal arbeiders 2022/2016
0441928931 FN HERSTAL  1.454,4  706,6 1.388,6 787,1 -80,5 
0418217577 SOCIÉTÉ NATIONALE DE CONSTRUCTION AÉROSPATIALE 1.341,2 819,2 1.623,5 980,0 -160,8 
0422362447 JOHN COCKERILL 812,2 170,1 774,0 172,0 -1,9 
0405770992 SOCIÉTÉ ANONYME BELGE DE CONSTRUCTIONS AÉRONAUTIQUES 640,7 162,9 882,9 366,2 -203,3 
0437598573 THALES ALENIA SPACE BELGIUM 613,4 129,8 630,7 137,3 -7,5 
0434342145 THALES BELGIUM 281,6 35,3 69,1 27,4 7,9 
0466712134 MECAR 264,0 154,9 357,2 261,1 -106,2 
0418306164 PRECIMETAL (CASTINGPAR) 174,0 136,3 120,5 97,8 38,5 
0475197357 TECHNICAL AIRBORNE COMPONENTS INDUSTRIES 173,8 135,1 195,2 154,2 -19,1 
0441128086 EURENCO CLERMONT 136,6 86,6 112,0 66,7 19,9 

TOTAAL 5.891,9 2.536,8 6.153,7 3.049,8 -513
Source Afin-A
Wat het economisch belang van de sector betreft: de sector draaide een omzet van bijna 1,722 miljard1 in 2022. Om de hierboven vermelde redenen houdt dit cijfer geen rekening met de omzet van Umicore. Vertaald naar de welvaartscreatie per werknemer komt dit overeen met gemiddeld 247.885€ per VTE (ten opzichte van 185.494€ per VTE in 2016).

Tot slot heeft de Belgische economie de meerderheid van de beslissingscentra van de bedrijven naar het buitenland zien verhuizen, met inbegrip van de wapensector. Van de 34 onderzochte ondernemingen zijn er 18 in handen van buitenlandse aandeelhouders. Na België positioneren Frankrijk en de Verenigde Staten zich als belangrijkste locaties van de maatschappelijke zetels van de wapenindustrie in het Waals en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Als we Umicore uitsluiten, om gelijkaardige redenen als hiervoor aangehaald, hangt bijna 52% van de banen in deze sector af van een onderneming die gevestigd is buiten de Belgische landsgrenzen. Dit percentage is hoger dan het gemiddelde in de privésector in België. Dit wijst op een aanzienlijke afhankelijkheid ten opzichte van buitenlandse spelers in de wapenindustrie in België. Naast deze externe afhankelijkheid moet ook de zeer sterke aanwezigheid worden opgemerkt van publiekrechtelijke aandeelhouders aan het hoofd van de in België aanwezige bedrijvengroepen die wapens produceren. Van de 35 ondernemingen zijn er 14 die geheel of gedeeltelijk in handen zijn van staten en/of gewesten of die belangrijke overheidsgaranties hebben gekregen. 6 ondernemingen uit de top 10 van de werkgevers van de sector zijn geheel of gedeeltelijk in handen van publiekrechtelijke aandeelhouders, met een sterke aanwezigheid van Frankrijk en van het Waals Gewest.
1. Het bedrag in 2022 van 1.722 miljard € omvat de geglobaliseerde omzet van de 34 ondernemingen die geheel of gedeeltelijk voor de wapensector werken (1.8 miljard € bedroeg de omzet van de 36 ondernemingen die geheel of gedeeltelijk voor de wapensector werkten in 2016).
Deze studie is te uwer beschikking op aanvraag. Neem met ons contact op via www.afin-a.be of info@afin-a.be
Het team AFIN-A
 
En savoir plus sur l'ASBL AFIN-A et ses conditions d'abonnement au logiciel
Lees meer over AFIN-A | Abonnementen
 
Suivez-nous également sur Twitter / Volg ons op Twitter

© 2020, AFIN-A,  tous droits réservés | www.afin-a.be | info@afin-a.be
 
Réalisation graphique : FAR ASBL | www.far.be | secretariat@far.be