Nazomer op de Citadel ☀️

En ineens klopt het najaar weer op de deur. De zon straalt nog krachtig en we genieten volop van de nazomer. Toch hangt de herfst al in de lucht. Een mooi moment om je te wijzen op de Queer stadswandelingen die dit najaar – wegens groot succes – opnieuw georganiseerd worden in ‘s-Hertogenbosch. De eerste vindt al plaats op 23 september! Deze wandelingen organiseren we samen met COC Noordoost-Brabant en maken deel uit van ons initiatief Queer Brabant.

Over een kleine week vindt ook weer de fellowshipbijeenkomst plaats. We mogen ons gelukkig prijzen met de royale media-aandacht voor het onderzoek van fellow Ina-Maria Duynhouwer over de behandeling en bestraffing van ‘moffenmeiden’. Dit heeft er ongetwijfeld mede toe geleid dat deze bijeenkomst in twee zalen snel was volgeboekt. Maar ook Linsey Duijmelink, onze andere fellow, wordt de ochtend van 4 september door een journalist flink aan de tand gevoeld over haar onderzoek. Dat richt zich op de vraag hoe feminisme en een veranderend denken over onderwijs en opvoeding het lokale onderwijs aan meisjes hebben beïnvloed.

Het is belangrijk dat er vanuit de media aandacht is voor de onbekende (of nog nooit eerder uitgezochte) geschiedenis van Brabant. Niet op de laatste plaats voor de jonge onderzoekers zélf. Zij staan aan het begin van hun carrière en via dit podium kunnen zij een mooie stap vooruit zetten. Fijn dat wij daar met ons beurzenprogramma aan mogen bijdragen.

Veel leesplezier en tot in september!

Margot America, redactie

Leer de roze geschiedenis van Den Bosch kennen

Wegens succes worden er dit najaar weer Queer stadswandelingen georganiseerd in ’s-Hertogenbosch. De stadswandeling start in het BHIC, waar deelnemers een collectie queer archieven kunnen bewonderen. Daarna voeren leden van COC Noordoost-Brabant je langs vroegere plekken van het uitgaansleven van queers in de jaren 70/80/90. Zo kom je meer te weten over het lhbtiq+-leven in ’s-Hertogenbosch van vorige generaties.

Nieuwe bronnen juli online

Als je klikt op de foto bij dit bronnenoverzicht, dan zie je jongeren, boeren en geüniformeerd NS-personeel naast elkaar staan. En bij die foto verzucht je al snel: ''die reizigers van tegenwoordig zitten alleen nog maar op hun telefoon te kijken de hele weg.'' Tuurlijk, die kijken welke indexen, bronnen en aanwinsten er in de afgelopen maand op de website van het BHIC zijn toegevoegd. ;-)

Veel lees- en onderzoekplezier!

Podcastluisteraar zorgt voor bijzondere overdracht cold case-materiaal

"Op vrijdag 22 augustus was het precies 125 jaar geleden dat de 11-jarige Marietje Kessels van huis vertrok om nooit meer terug te keren. En precies op die dag droeg het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) drie glasnegatieven van deze cold case over aan het Regionaal Archief Tilburg. Hoe dat nu zo opeens kwam? Wonderbaarlijk genoeg: door onze podcast.

Eén van de luisteraars van de podcast Moord op Marietje bleek de kleindochter te zijn van Emile van Waegeningh, de fotograaf die destijds de plaats delict vastlegde. De directeur van het NFI legt uit: “Na de aflevering waarin Marilou de glasnegatieven bekijkt en bespreekt met Carina van Leeuwen en NFI-deskundige forensische pathologie Dingeman Rijken, nam zij contact op met onze archivaris Richie Tessensohn en doet een voorstel: zou het NFI de glasnegatieven niet aan de gemeente Tilburg willen overdragen vanwege de impact die de moord op de stad heeft gehad? Ons antwoord was ja.”

Als podcastmaker zoek je naar antwoorden, getuigen en verhalen. Dat je daarmee zélf het begin kunt zijn van een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis – daar had ik nooit eerder bij stilgestaan. Het maakt onze podcastserie Moord op Marietje voor mij nog dierbaarder dan hij al was."

Foto: Marilou Nillesen, podcastmaker Het geheugen van Brabant

Beste verhalen deze maand

Getraumatiseerd terug uit Indonesië Huilend en met het hoofd in zijn handen zat buurman Rein op de bank. Hij was net getraumatiseerd uit de oorlog in Indonesië teruggekomen. Heel de buurt was nog versierd, burgemeester Willibrordus Verhoeven had hem een welkom thuis in Udenhout gewenst. (Bijdrage: Gerard Veltman)
	Te vroeg geboren voor lange carrière Wat zou er zijn gebeurd als Catharina van Hemessen enkele eeuwen later was geboren? Deze schilderes – die enkele jaren in ’s-Hertogenbosch woonde – zou hoogstwaarschijnlijk naam en faam hebben gemaakt.
Wegen naar het verleden Wegen en paden kunnen eeuwenlang een landschap bepalen. Ze weerspiegelen de manier waarop mensen zich door een gebied bewegen en hoe ze het landschap gebruiken. Eric van Eldijk bespreekt in vier afleveringen de omgeving van Huisseling en Neerloon. (Bijdrage: Eric van Eldijk)
	De bijzondere geboorte van een Siamese tweeling in 1752 De verbazing is tweeënhalve eeuw later bijna nog voelbaar als je de akte leest. In het schepenprotocol van Veghel is beschreven hoe Hendrina van Laarschot bevalt van een Siamese tweeling. “Als off ieder een volcomen lichaemtje was”, zo staat te lezen.
Liemerse boeren in de Kempen Lidy Klein Holkenborg werd geboren in Hapert, maar haar familienaam verraadt een naam uit het oosten van Gelderland. Het bleek dat in de eerste helft van de vorige eeuw veel boerenfamilies uit de Gelderse streek de Liemers hadden verruild voor de Brabantse Kempen. Ze zocht het uit. (Bijdrage: Lidy Klein Holkenborg)
Historisch wist-je-datje
Jas beweegt, praat en pleit! Al eens gehoord van Jas de Keistamper? Over een paar weken, bij het Herfstfestijn op de Markt in Boxtel, mag hij tussen alle folkloristische activiteiten en demonstraties niet ontbreken. Ook tijdens Koningsdag duikt hij op, maar altijd pas nadat de burgemeester hem heeft geroepen met de legendarische woorden ‘Jas waor bende?’. Indien nodig verdedigt hij de belangen van zijn dorp in de provinciale en landelijke politiek. Maar doorgaans duikt Jas daar op waar het feest is: als mensen een lintje hebben gekregen, bij de elektrificatie van het spoorwegtraject Dordrecht-Boxtel-Eindhoven of de opening van de Keulse Baan. In de naoorlogse jaren werkt de stichting Boxtel Vooruit aan de wederopbouw en dat betekent ook de geboorte van Jas, met Guus van de Meer als geestelijke vader. Jas steekt de mensen in Boxtel een hart onder de riem en zorgt voor een morele oppepper. En hoewel hij pas in de vorige eeuw is 'geboren', gaat zijn achternaam veel verder terug in de tijd; die dankt hij aan de bijnaam van Boxtelaren die beter bekend staan als keistampers. Aan het eind van de veertiende eeuw werkt Boxtel al aan de verharding van een belangrijke weg; de hoofdverbinding Den Bosch-Boxtel-Eindhoven-Luik. De vele bedevaartgangers die op weg zijn naar de miraculeuze bloeddoeken in de Sint Petruskerk in Boxtel zijn blij met deze goede weg die vast met reuzenkracht is aangelegd, en aangestampt met een keistamper. Wie dat voor elkaar krijgt, moet beschikken over heel wat vasthoudendheid en doorzettingsvermogen: keistamper als eretitel. En dat doorzettingsvermogen zie je ook terug in Jas, want het is de enige reus in Nederland die geen onderstel heeft, maar gedragen wordt door een sterke man die de romp en de kop torst. Jas zelf kan zijn hoofd draaien, vooroverbuigen en praten. Een communicatieve reus die door de jaren heen wel van garderobe en figuur is veranderd maar altijd de indrukwekkende stratenmaker is gebleven die hij was. Kortom, Jas is een waar fenomeen waar de Boxtelaren met recht trots op zijn! Foto: Jas de Keistamper op de Markt in Boxtel, 24 juli 1950 (Fotopersbureau Het Zuiden, BHIC)