Iemand kwam op het lumineuze idee dat de directeur een chauffeur nodig had. Zo kwam Hassan aan zijn baan. Er werd meteen schande van gesproken. Ik schaarde me in het kleine kamp van voorstanders, omdat ik uit betrouwbare bron had vernomen dat de schooldirecteur een gevaar op de weg was. Meer nog omdat ik het een heel efficiënt idee vond dat directeuren die evenveel kilometers als documenten verslinden die tijd nuttiger kunnen gebruiken dan door te letten op charmante of competitieve medeweggebruikers. In de uren dat de vergadertijgers hun onderwijsvisie nog maar eens onder de loep namen en hun eigen leren probeerden te organiseren, fixte Hassan concrete klussen om het leerproces van leerlingen gaande te houden en droeg hij met zijn opgeruimde humeur aantoonbaar bij aan de publieke zaak. Ik had het idee dat de gedeelde autotochten voor beide heren een evident voordeel opleverde.
Dit soort autodelen loopt op zijn eind als de zelfrijdende auto zijn intrede doet. Dat de Hassans van deze wereld overbodig zouden worden, wil er bij mij nog niet zo erg in, al weet ik dat het een fictie is dat aanpakkers het wel zullen redden. Dat blijkt nu al uit de statistieken van de zuidelijke Eurolanden waar veel jonge mensen zich niet kunnen ontworstelen aan het ouderlijk huis vanwege de onmogelijkheid om werk te vinden.
Er zijn nog wat grenzen te slechten alvorens het zover is dat we met een appje de vervoerautomaat voor laten rijden, die ons dan fileloos en snel naar de plaats van bestemming brengt. Om te beginnen willen velen de auto niet delen met eerdere gebruikers die zich ontpoppen als smeerkezen en rokers. Als ieder zo'n auto 90% van de tijd ongebruikt voor de deur wil hebben, neemt dat al veel van de voordelen van een optimaal benutte zelfsturende autovloot weg.
Technische vraagstukken zijn nog wel het minst ingewikkeld; de robot is zeker en vast een betrouwbaarder chauffeur dan de mens. Dat is nou juist het probleem! Een batterij juristen en ethici wordt nu al in gereedheid gebracht om het aansprakelijkheidsvraagstuk op te lossen voor het geval er dan toch een menselijke falen in de robot sluipt. Die ene aanrijding met een zelfrijdende auto brengt een explosie aan media-aandacht teweeg, terwijl de dagelijkse dodelijke verkeersslachtoffers (gemiddeld twee per dag) het moeten doen met een vermelding in de plaatselijke krant. Zo gaat dat: de veiligheidsbranche is tenslotte ook groot geworden in het meest veilige tijdperk ever. Dus: handen aan het stuur vooralsnog in alle regelgeving die al klaarligt: we bereiden ons voor op een toekomst waarin angst nog steeds onze grootste vijand is.
Maar die toekomst is natuurlijk helemaal niet dat we ons met een zelfrijdende auto naar onze werkplek laten vervoeren. Er zijn dan namelijk bijna geen werkplekken meer. Niet omdat we alles op afstand doen, maar omdat we niet meer nodig zijn als werkkrachten.
Denk je in, een zelflerende auto die de weg vindt naar zijn bestemming: tegen die tijd, misschien al binnenkort, zijn volop processen en routines geautomatiseerd. Een robot hoeft geen mens te zijn, hoeft oorzaak en gevolg niet te kennen, alleen verbanden te vinden in alle kennis en kunde die er nu al is om ook jouw werk overbodig te maken. Zo niet direct, dan toch indirect. Straks zijn geen managers,
adviseurs en coaches nodig voor de romporganisaties die overblijven, geen verkopers in leegstaande winkels, geen schrijvers of vertalers waar de automaat zijn weg vindt in de wereldwijde woordenbrij en zelfs ironie herkent.
Psychiaters blijven nodig allicht en ander zorgpersoneel. Daar zal de vraag wel aanzwellen, als we niks beters verzinnen dan arbeid en inkomen te blijven behandelen zoals we nu doen. Of gezelschapdames, die worden vast weer hip in het nieuwe feodalisme dat meekomt met de zelfrijdende auto.
Jip's venster op de wereld
